W poprzednim wpisie poruszyliśmy temat ogólnych warunków wymiany zniszczonych banknotów PLN. Dziś, chcielibyśmy krótko przypomnieć o tym jak wygląda proces wymiany uszkodzonych banknotów innych walut, w tym EURO, które znajduje się w portfelach wielu Polaków.
Nade wszystko powinniśmy pamiętać, iż wymienianie podlegają także inne banknoty niż tylko te sygnowane przez NBP. Nie jest to bardzo proste, niemniej jednak nie jest to niemożliwe. Przede wszystkim należy udać się do oddziału banku centralnego kraju, którego walutą jest posiadany przez nas banknot. W przypadku EURO będą to kraje strefy EURO. Z tego wynika, że w Polsce niestety nic nie zdziałamy.
Co mówi prawo?
Warunki wymiany banknotów EURO reguluje decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 19 kwietnia 2013 r. w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofywania banknotów euro (EBC/2013/10).
Ogólne zasady są bardzo zbliżone do wymiany złotych. Należy pamiętać o następujących kwestiach:
- wymienić można wyłącznie banknot, który zachował powyżej 50% pierwotnej powierzchni (jeśli jest to 50% lub mniej, jego posiadacz musi udowodnić, że pozostała część została zniszczona)
- na wymieniającym – w razie istnienia wątpliwości – istnieje obowiązek udowodnienia autentyczności banknotów, tytułu prawnego do ich posiadania, przedstawienia okoliczności powstania uszkodzeń (np. poplamienia tuszem)
- wymieniane są tylko banknoty, które zostały uszkodzone przypadkowo lub celowo, ale wymieniający działał w dobrej wierze (co nierzadko sam musi udowodnić)
- banknoty uszkodzone w niewielkim stopniu, te z dopisanymi adnotacjami, liczbami czy wyrazami, z zasady nie są uważane za uszkodzone celowo
- jeśli bank uzna, że posiadacz banknotów zniszczył je celowo, to zatrzymuje banknoty u siebie, by nie wróciły na rynek lub ich właściciel nie podjął próby wymiany ich na nieuszkodzone w innym kraju
Opłata za banknoty uszkodzone przez urządzenia zabezpieczające przed kradzieżą wynosi 10 eurocentów od banknotu i jest pobierana tylko w przypadku wymiany co najmniej 100 uszkodzonych banknotów. Bank nie zażąda jej uiszczenia w przypadku, gdy pieniądze zostały uszkodzone w związku z działalnością przestępczą.
Unikaj „podejrzanych” banknotów
Zważywszy na kłopoty związane z wymianą EURO, trzeba unikać przyjmowania uszkodzonych banknotów w tej walucie. Zwłaszcza poplamionych tuszem, z nieregularnymi plamami w kolorach zielonym, fioletowym, niebieskim, czerwonym czy czarnym, intensywniejszymi przy brzegach banknotu. Mogą to być bowiem zabrudzenia powstałe po działaniu urządzeń zabezpieczających pieniądze przed kradzieżą. Niekiedy przestępcy usiłują wywabić plamy, stosując środki chemiczne, co prowadzi na ogół do wybielenia banknotu, zmiany jego kolorystyki. Dla własnego spokoju lepiej odmówić przyjęcia takiego znaku pieniężnego od sprzedawcy.
Podkreślmy, że zgodnie z zasadami obowiązującymi w strefie EURO banknot zabarwiony przez urządzenie antykradzieżowe wymieniany jest na nowy tylko na wniosek ich pierwotnego posiadacza będącego ofiarą przestępstwa, w wyniku którego powstało zabarwienie.
Inne waluty?
Możliwości wymiany czy „odsprzedaży” w Polsce banknotów i monet innych krajów są bardzo ograniczone. Nie jest to możliwe w żadnym polskim banku, NBP, czy w placówce dyplomatycznej kraju, którego uszkodzoną walutę posiadamy. Najpewniejszym rozwiązaniem problemu byłoby udanie się do danego państwa i kontakt z tamtejszym bankiem centralnym.
W Internecie można spotkać ogłoszenia firm, które oferują skup zagranicznych banknotów wycofanych z obiegu oraz tych nadal będących prawnym środkiem płatniczym, ale uszkodzonych. Zgodnie z deklaracjami na stronach internetowych, w zależności od stopnia uszkodzenia i waluty, posiadacz takiego banknotu może otrzymać określony procent wartości nominalnej EURO, funtów brytyjskich, franków szwajcarskich czy dolarów amerykańskich.
Zasady
Niezależnie od waluty, która została zniszczona i którą chcielibyśmy wymienić, pamiętać należy o generalnych zasadach. W większości przypadków wymiana uszkodzonego pieniądza na nowy nie powinna wiązać się z żadnymi problemami. Niestety sprawa wyraźnie się komplikuje, gdy pojawia się podejrzenie co do autentyczności zwracanego przez nas pieniądza.
W przypadku wysunięcia podejrzeń wobec autentyczności posiadanego pieniądza, pracownik banku zmuszony będzie uruchomić specjalny tryb postępowania i zaangażować w sprawę organy ścigania. My natomiast będziemy musieli się wytłumaczyć się z tego, w jaki sposób weszliśmy w posiadanie podejrzanego pieniądza.
Co istotne, nie ma możliwości pełnego potwierdzenia autentyczności banknotu w oddziałach banków. W razie zaistnienia jakichkolwiek podejrzeń w sprawie sfałszowania pieniądza, banknot zostanie wysyłany są do Centrali NBP celem przeprowadzenia dokładnej analizy. O wynikach ekspertyzy poinformuje nas bank lub policja.