Istota darowizny
Chcąc zdefiniować pojęcie darowiny, możemy przyjąć, iz jest to rodzaj umowy nazwanej prawa cywilnego, która ma na celu nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści. Czyli wzbogacenie obdarowanego kosztem majątku darczyńcy.
W regulacjach prawa polskiego przepisy dotyczące darowizny są zawarte w księdze trzeciej (tytuł XXXIII) Kodeksu Cywilnego.
Darowizna – naczym polega?
Zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi darczyńca poprzez zawarcie umowy darowizny zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Świadczenie na rzecz obdarowanego może w szczególności polegać na przeniesieniu określonych praw z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Może również wyrażać się w zapłacie określonej sumy pieniężnej lub ustanowieniu pewnych praw majątkowych. Darowizna może także przybrać formę zwolnienia obdarowanego z długu, zniesienia prawa obciążającego rzecz należącą do obdarowanego.
Istotną jest zasada, że umowa darowizny nie może wiązać się z żadną opłatą pobieraną przez darczyńcę, nawet jeśli wcześniej strony ustalały inaczej. Pamiętać należy, iż zarówno po stronie darczyńcy, jak i obdarowanego może występować więcej niż jedna osoba. Dotyczy to również sytuacji, gdy przedmiot świadczenia jest niepodzielny, istnieje natomiast możliwość zbycia i nabycia określonych udziałów w takim przedmiocie. Sytuacja taka ma miejsce zazwyczaj, gdy przedmiotem darowizny jest nieruchomość, a obdarowani w określonych przez darczyńcę lub darczyńców częściach stają się właścicielami udziałów w tejże nieruchomości.
Umowa darowizny – kształt dokumentu
Zawierając umowę darowizny przyjmuje się, że jej stronami są darczyńca i obdarowany. W ramach umowy darczyńca i obdarowany składają oświadczenia, przy czym oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego, natomiast oświadczenie obdarowanego w formie dowolnej. W razie niedochowania formy umowa jest nieważna. W przypadku niektórych form darowizny (na przykład, gdy przedmiotem darowizny jest nieruchomość albo spadek) wymóg spisania aktu notarialnego dotyczy obydwu stron umowy. Niewątpliwą zaletą zawarcia umowy w formie aktu notarialnego jest przeniesienia na notariusza obowiązku obliczenia i przekazaniu podatków odpowiedniemu urzędowi skarbowemu. W sytuacji natoist, gdy zostanie zawarta zwykła umowa pisemna, obowiązek odprowadzenia podatku spoczywa solidarnie na obdarowanym i darczyńcy. Według rodzimych regulacji prawnych darowizna może zostać dokonana również na rzecz dziecka poczętego, ale jeszcze nie narodzonego.
Warto pamiętać, że odpowiedzialność darczyńcy za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania powstaje tylko w razie winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa po stronie darczyńcy. W razie wad rzeczy darowanej, odpowiedzialność darczyńcy ogranicza się do naprawienia szkody jaka powstała przez to, że nie zawiadomił o nich obdarowanego we właściwym czasie. Co istotne, odpowiedzialność nie będzie miała miejsca jeśli obdarowany mógł te wady z łatwością zauważyć,
Co jeśli darczyńca zmieni zdanie?
Zdarza się, iż darczyńca chciałby zmienić decyzję, albowiem doszedł do wniosku, że dokonanie darowizny na rzecz obdarowanego nie było właściwe. Prawo dopuszcza takie sytuacje, jednakże precyzyjnie definiuje sytuacje, gdy odwołanie darowizny może mieć miejsce. Darowiznę odwołać mżna wówczas, gdy obdarowany zachował się w stosunku do darczyńcy w sposób rażąco niewdzięczny. W takiej sytuacji prawo stosuje przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Odwołanie darowizny musi przyjąć formę pisemną. Nie można jednak odwołać darowizny, gdy czyni ona zadość zasadom współżycia społecznego.
Darczyńca może również odwołać darowiznę z przyczyn ekonomicznych, jeśli pogorszenie sytuacji majątkowej nastąpiło po zawarciu umowy darowizny, a umowa nie została jeszcze wykonana. Pogorszenie sytuacji majątkowej musi polegać na tym, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla utrzymania darczyńcy odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb. Zdarzenie podobne może mieć miejsce, gdy na darczyńcy ciążą ustawowe obowiązki alimentacyjne.
Warto zapamiętać
Umowy darowizny są atrakcyjne dla najbliższych członków rodziny, ponieważ wiążą się ze zwolnieniem z podatku. W praktyce dla pozostałych osób darowizna oznacza konieczność poniesienia nie tylko kosztów notarialnych, ale także wysokiego podatku, więc zawierana jest stosunkowo rzadko. Dokonanie darowizny powinno zostać dobrze przemyślane przez każdą ze stron. Darczyńca musi liczyć się z utratą praw do dysponowania rzeczą, a obdarowany z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów. Nierzadko powstaje problem rozliczenia się z darowizny ze spadkobiercami, jeśli kwestia ta nie zostanie wcześniej uregulowana.